NHÀ TRƯỜNG – DOANH NGHIỆP SỢI DÂY LIÊN KẾT TRONG ĐÀO TẠO NGUỒN NHÂN LỰC CHẤT LƯỢNG CAO
- Chủ nhật - 02/01/2022 03:21
- In ra
- Đóng cửa sổ này
Tóm tắt
Trong giai đoạn hiện nay việc phát triển nguồn nhân lực, đặc biệt là nguồn nhân lực chất lượng cao là một đòi hỏi và là nhu cầu tất yếu của xã hội. Chìa khóa để giúp cho ngành du lịch của Việt Nam ngày càng phát triển và vươn xa hơn nữa chính là phát triển mối quan hệ giữa nhà trường và doanh nghiệp, sợi dây liên kết tạo ra đội ngũ lao động chất lượng cao cho ngành du lịch đáp ứng nhu cầu phát triển của xã hội nói chung và ngành du lịch nói riêng. Tham luận tập trung vào mối quan hê giữa nhà trường (trường đại học) với doanh nghiệp trong đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành du lịch hiện nay.
Trong giai đoạn hiện nay việc phát triển nguồn nhân lực, đặc biệt là nguồn nhân lực chất lượng cao là một đòi hỏi và là nhu cầu tất yếu của xã hội. Chìa khóa để giúp cho ngành du lịch của Việt Nam ngày càng phát triển và vươn xa hơn nữa chính là phát triển mối quan hệ giữa nhà trường và doanh nghiệp, sợi dây liên kết tạo ra đội ngũ lao động chất lượng cao cho ngành du lịch đáp ứng nhu cầu phát triển của xã hội nói chung và ngành du lịch nói riêng. Tham luận tập trung vào mối quan hê giữa nhà trường (trường đại học) với doanh nghiệp trong đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành du lịch hiện nay.
1. Đặt vấn đề
Chất lượng nguồn nhân lực là một trong những mối quan tâm hàng đầu của các quốc gia trong bối cảnh toàn cầu hóa hiện nay. Trong giai đoạn nền kinh tế tri thức và đại chúng hóa giáo dục đại học, mối quan hệ giữa trường đại học và các doanh nghiệp đang trở nên rất quan trọng với cả hai bên. Việc liên kết đào tạo giữa nhà trường với doanh nghiệp là một yêu cầu khách quan xuất phát từ lợi ích của cả hai bên thúc đẩy và hỗ trợ nhau cùng phát triển. Hoạt động đào tạo của các trường đại học luôn hướng tới nhu cầu xã hội trong đó có nhu cầu phát triển của các doanh nghiệp. Các doanh nghiệp chính là các địa chỉ đáng tinh cậy cung cấp thông tin cho các trường đại học nắm bắt được nhu cầu của thị trường đang cần gì để từ đó nhà trường sẽ định hướng đào tạo để cung cấp cho doanh nghiệp đội ngũ nguồn nhân lực đảm bảo, nguồn nhân lực có chất lượng cao.
Đối với ngành du lịch hiện nay việc phát triển và tạo ra nguồn nhân lực chất lượng cao là đòi hỏi và yêu cầu cấp thiết trước sự gia tăng về số lượng khách. Từ quan niệm về nguồn nhân lực chất lượng cao tác giả cũng đưa ra cách hiểu về nguồn nhân lực chất lượng cao trong du lịch là bộ phận nhân lực du lịch có sức khỏe đáp ứng được yêu cầu của ngành du lịch, được đào tạo dài hạn tại các cơ sở đào tạo, có trình độ chuyên môn kỹ thuật cao về các ngành nghề du lịch như (lữ hành, khách sạn, bàn, bar, bếp, hướng dẫn viên…), có phẩm chất đạo đức tiêu biểu, có khả năng thích ứng nhanh theo những thay đổi của công nghệ, biết vận dụng sáng tạo những tri thức, những kỹ năng đã được đào tạo vào quá trìnhlàm việc tại các doanh nghiệp kinh doanh du lịch, đóng góp cho sự phát triển ngành du lịch nói riêng và kinh tế xã hội nói chung một cách hiệu quả nhất.
2. Vai trò của mối quan hệ trường Đại học - Doanh nghiệp trong đào tạo nguồn nhân lực
Theo Báo cáo của Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch, hiện cả nước có 284 cơ sở tham đào tạo du lịch, gồm 62 trường Đại học, 80 trường Cao đẳng, 117 trường Trung cấp; 02 công ty đào tạo và 23 trung tâm, lớp đào tạo nghề. Nhân lực có trình độ đào tạo sơ cấp, trung cấp và cao đẳng du lịch là lực lượng lao động trực tiếp phục vụ khách, cung cấp sản phẩm du lịch, chiếm 47,3% nhân lực được đào tạo, bằng 19,8% tổng nhân lực toàn Ngành. Nhân lực được đào tạo đại học và sau đại học về du lịch chiếm 7,4% số nhân lực có chuyên môn du lịch, bằng 3,2% tổng nhân lực. Số nhân lực có trình độ đại học và trên đại học về du lịch như trên là thấp so với nhu cầu phát triển và hội nhập quốc tế. Nhân lực trình độ dưới sơ cấp nghề (đào tạo truyền nghề, dưới 3 tháng) chiếm 45,3% nhân lực có chuyên môn, bằng 19,4% tổng số nhân lực toàn Ngành
Trường Đại học và Doanh nghiệp được hiểu là mối quan hệ liên kết và được coi như là những giao dịch vì lợi ích đôi bên cùng có lợi. Nếu thúc đẩy mối quan hệ hợp tác liên kết này sẽ giúp cho các trường đại học tháo gỡ được các vấn đề về tài chính, giúp cho các doanh nghiệp đạt được những ưu thế cạnh tranh trong thị trường lao động, đòi hỏi các doanh nghiệp phải có những đội ngũ lao động vững về chuyên môn và vượt qua được những thách thức cạnh tranh khốc liệt. Giữa doanh nghiệp và các trường đại học vừa có mối quan hệ trực tiếp và gián tiếp, vừa có tính chất cá nhân vừa có tính chất tập thể hỗ trợ lẫn nhau, hợp tác trong nghiên cứu và phát triển. Nhìn nhận từ thực tế thì mối quan hệ này sẽ có những lợi ích cơ bản cho mỗi bên như sau:
Đối với các trường đại học sẽ được các doanh nghiệp tha giam, hỗ trợ và tư vấn để có thể xây dựng, sửa đổi chương trình đào tạo sao cho hợp lý và phù hợp với nhu cầu tuyển dụng thực tế trước đòi hỏi về yêu cầu nguồn nhân lực có chất lượng cao. Cùng tham gia vào các đề tài nghiên cứu khoa học, các hội thảo chuyên môn về đào tạo nhân lực chung, trao đổi các thông tin liên quan giữa các bên. Trường đại học sẽ có thêm cơ hội tìm được đầu ra cho sinh viên tại các doanh nghiệp, giảng viên, sinh viên của các trường đại học có thể tìm hiểu học hỏi kinh nghiệm thực tế, có cơ hội trải nghiệm tại các doanh nghiệp.
Đối với các doanh nghiệp khi tăng cường liên kết, hợp tác với các trường đại học sẽ yên tâm vì có một đội ngũ nhân lực vững chắc có thể hỗ trợ mình khi có nhu cầu.Việc tăng cường liên kết, hợp tác với các cơ sở đào tạo giúp doanh nghiệp có thể phát triển được mô hình đào tạo tại chỗ theo đơn đặt hàng, vừa tiết kiệm chi phí, vừa mang lại hiệu quả cao, đáp ứng được nhu cầu sử dụng của các doanh nghiệp. Đồng thời, qua đó doanh nghiệp cũng sẽ lựa chọn, tuyển dụng được nhân lực có chất lượng đáp ứng được yêu cầu của mình. Các doanh nghiệp có thể có các chương trình tài trợ trong việc biên soạn và in ấn giáo trình, trao học bổng cho sinh viên, tiếp nhận, hướng dẫn tạo điều kiện cho sinh viên thực tập...Doanh nghiệp có cơ hội khẳng định thương hiệu quảng bá hình ảnh của mình thông qua việc đầu tư cơ sở vật chất cho trường đại học, tham gia giảng dạy vào quá trình đào tạo.Doanh nghiệp sẽ được hưởng lợi khi chất lượng nguồn nhân lực tại các trường đáp ứng được yêu cầu của mình.
Đối với sinh viên: Sinh viên có cơ hội lựa chọn các doanh nghiệp là các công ty du lịch lữ hành, các nhà hàng, khách sạn, các khu nghỉ dưỡng…và các doanh nghiệp khác liên quan đến du lịch để kiến tập và thực tập, nắm bắt được kiến thức từ thực tế. Sinh viên sẽ có được sự linh động kết hợp giữa lý thuyết và thựa hành học hỏi được các chuyên môn nghiệp vụ. Chính các buổi thựa tế, đợt kiến tập và thựa tập là cơ hội để sinh viên va chạm với doanh nghiệp tìm kiếm cơ hội việc làm sau khi ra trường nhờ sự cọ sát với những thử thách trước mắt.
3. Thực trạng mối quan hệ giữa Nhà trường và doanh nghiệp
Trong những năm qua khoa Du lịch và ngoại ngữ luôn nỗ lực hợp tác và tạo mối quan hệ với nhiều doanh nghiệp trong lĩnh vực du lịch như với Công ty du lịch quốc tế Tiến Phương, Công ty du lịch An Tâm tour, Công ty cổ phần du lịch Viettravel, công ty cổ phần và Du thuyền 5 sao Tuần Châu…nhằm mục đích tạo mối quan hệ giao lưu trao đổi nguồn nhân lưc trong du lịch.Qua khảo sát các doanh nghiệp du lịch và các cán bộ quản lý về mối quan hệ nay chúng tôi đưa ra một số đánh giá sau:
Chất lượng nguồn nhân lực là một trong những mối quan tâm hàng đầu của các quốc gia trong bối cảnh toàn cầu hóa hiện nay. Trong giai đoạn nền kinh tế tri thức và đại chúng hóa giáo dục đại học, mối quan hệ giữa trường đại học và các doanh nghiệp đang trở nên rất quan trọng với cả hai bên. Việc liên kết đào tạo giữa nhà trường với doanh nghiệp là một yêu cầu khách quan xuất phát từ lợi ích của cả hai bên thúc đẩy và hỗ trợ nhau cùng phát triển. Hoạt động đào tạo của các trường đại học luôn hướng tới nhu cầu xã hội trong đó có nhu cầu phát triển của các doanh nghiệp. Các doanh nghiệp chính là các địa chỉ đáng tinh cậy cung cấp thông tin cho các trường đại học nắm bắt được nhu cầu của thị trường đang cần gì để từ đó nhà trường sẽ định hướng đào tạo để cung cấp cho doanh nghiệp đội ngũ nguồn nhân lực đảm bảo, nguồn nhân lực có chất lượng cao.
Đối với ngành du lịch hiện nay việc phát triển và tạo ra nguồn nhân lực chất lượng cao là đòi hỏi và yêu cầu cấp thiết trước sự gia tăng về số lượng khách. Từ quan niệm về nguồn nhân lực chất lượng cao tác giả cũng đưa ra cách hiểu về nguồn nhân lực chất lượng cao trong du lịch là bộ phận nhân lực du lịch có sức khỏe đáp ứng được yêu cầu của ngành du lịch, được đào tạo dài hạn tại các cơ sở đào tạo, có trình độ chuyên môn kỹ thuật cao về các ngành nghề du lịch như (lữ hành, khách sạn, bàn, bar, bếp, hướng dẫn viên…), có phẩm chất đạo đức tiêu biểu, có khả năng thích ứng nhanh theo những thay đổi của công nghệ, biết vận dụng sáng tạo những tri thức, những kỹ năng đã được đào tạo vào quá trìnhlàm việc tại các doanh nghiệp kinh doanh du lịch, đóng góp cho sự phát triển ngành du lịch nói riêng và kinh tế xã hội nói chung một cách hiệu quả nhất.
2. Vai trò của mối quan hệ trường Đại học - Doanh nghiệp trong đào tạo nguồn nhân lực
Theo Báo cáo của Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch, hiện cả nước có 284 cơ sở tham đào tạo du lịch, gồm 62 trường Đại học, 80 trường Cao đẳng, 117 trường Trung cấp; 02 công ty đào tạo và 23 trung tâm, lớp đào tạo nghề. Nhân lực có trình độ đào tạo sơ cấp, trung cấp và cao đẳng du lịch là lực lượng lao động trực tiếp phục vụ khách, cung cấp sản phẩm du lịch, chiếm 47,3% nhân lực được đào tạo, bằng 19,8% tổng nhân lực toàn Ngành. Nhân lực được đào tạo đại học và sau đại học về du lịch chiếm 7,4% số nhân lực có chuyên môn du lịch, bằng 3,2% tổng nhân lực. Số nhân lực có trình độ đại học và trên đại học về du lịch như trên là thấp so với nhu cầu phát triển và hội nhập quốc tế. Nhân lực trình độ dưới sơ cấp nghề (đào tạo truyền nghề, dưới 3 tháng) chiếm 45,3% nhân lực có chuyên môn, bằng 19,4% tổng số nhân lực toàn Ngành
Trường Đại học và Doanh nghiệp được hiểu là mối quan hệ liên kết và được coi như là những giao dịch vì lợi ích đôi bên cùng có lợi. Nếu thúc đẩy mối quan hệ hợp tác liên kết này sẽ giúp cho các trường đại học tháo gỡ được các vấn đề về tài chính, giúp cho các doanh nghiệp đạt được những ưu thế cạnh tranh trong thị trường lao động, đòi hỏi các doanh nghiệp phải có những đội ngũ lao động vững về chuyên môn và vượt qua được những thách thức cạnh tranh khốc liệt. Giữa doanh nghiệp và các trường đại học vừa có mối quan hệ trực tiếp và gián tiếp, vừa có tính chất cá nhân vừa có tính chất tập thể hỗ trợ lẫn nhau, hợp tác trong nghiên cứu và phát triển. Nhìn nhận từ thực tế thì mối quan hệ này sẽ có những lợi ích cơ bản cho mỗi bên như sau:
Đối với các trường đại học sẽ được các doanh nghiệp tha giam, hỗ trợ và tư vấn để có thể xây dựng, sửa đổi chương trình đào tạo sao cho hợp lý và phù hợp với nhu cầu tuyển dụng thực tế trước đòi hỏi về yêu cầu nguồn nhân lực có chất lượng cao. Cùng tham gia vào các đề tài nghiên cứu khoa học, các hội thảo chuyên môn về đào tạo nhân lực chung, trao đổi các thông tin liên quan giữa các bên. Trường đại học sẽ có thêm cơ hội tìm được đầu ra cho sinh viên tại các doanh nghiệp, giảng viên, sinh viên của các trường đại học có thể tìm hiểu học hỏi kinh nghiệm thực tế, có cơ hội trải nghiệm tại các doanh nghiệp.
Đối với các doanh nghiệp khi tăng cường liên kết, hợp tác với các trường đại học sẽ yên tâm vì có một đội ngũ nhân lực vững chắc có thể hỗ trợ mình khi có nhu cầu.Việc tăng cường liên kết, hợp tác với các cơ sở đào tạo giúp doanh nghiệp có thể phát triển được mô hình đào tạo tại chỗ theo đơn đặt hàng, vừa tiết kiệm chi phí, vừa mang lại hiệu quả cao, đáp ứng được nhu cầu sử dụng của các doanh nghiệp. Đồng thời, qua đó doanh nghiệp cũng sẽ lựa chọn, tuyển dụng được nhân lực có chất lượng đáp ứng được yêu cầu của mình. Các doanh nghiệp có thể có các chương trình tài trợ trong việc biên soạn và in ấn giáo trình, trao học bổng cho sinh viên, tiếp nhận, hướng dẫn tạo điều kiện cho sinh viên thực tập...Doanh nghiệp có cơ hội khẳng định thương hiệu quảng bá hình ảnh của mình thông qua việc đầu tư cơ sở vật chất cho trường đại học, tham gia giảng dạy vào quá trình đào tạo.Doanh nghiệp sẽ được hưởng lợi khi chất lượng nguồn nhân lực tại các trường đáp ứng được yêu cầu của mình.
Đối với sinh viên: Sinh viên có cơ hội lựa chọn các doanh nghiệp là các công ty du lịch lữ hành, các nhà hàng, khách sạn, các khu nghỉ dưỡng…và các doanh nghiệp khác liên quan đến du lịch để kiến tập và thực tập, nắm bắt được kiến thức từ thực tế. Sinh viên sẽ có được sự linh động kết hợp giữa lý thuyết và thựa hành học hỏi được các chuyên môn nghiệp vụ. Chính các buổi thựa tế, đợt kiến tập và thựa tập là cơ hội để sinh viên va chạm với doanh nghiệp tìm kiếm cơ hội việc làm sau khi ra trường nhờ sự cọ sát với những thử thách trước mắt.
3. Thực trạng mối quan hệ giữa Nhà trường và doanh nghiệp
Trong những năm qua khoa Du lịch và ngoại ngữ luôn nỗ lực hợp tác và tạo mối quan hệ với nhiều doanh nghiệp trong lĩnh vực du lịch như với Công ty du lịch quốc tế Tiến Phương, Công ty du lịch An Tâm tour, Công ty cổ phần du lịch Viettravel, công ty cổ phần và Du thuyền 5 sao Tuần Châu…nhằm mục đích tạo mối quan hệ giao lưu trao đổi nguồn nhân lưc trong du lịch.Qua khảo sát các doanh nghiệp du lịch và các cán bộ quản lý về mối quan hệ nay chúng tôi đưa ra một số đánh giá sau:
Bảng 1. Mối quan hệ giữa khoa Du lịch và Ngoại ngữ với các doanh nghiệp du lịch
| STT | TÊN DOANH NGHIỆP DU LỊCH |
ĐỊA ĐIỂM | HÌNH THỨC HỢP TÁC |
NĂM HỢP TÁC | GHI CHÚ |
| 1 | Công ty cổ phần du thuyền Tuần Châu | Tuần Châu - Hạ Long |
Hợp tác gửi sinh viên trải nghiệm và thực tập | 2015 | |
| 2 | Công ty cổ phần du lịch quốc tế Tiến Phương | Hải Dương | Gửi sinh viên thực tập | 2014 | |
| 2 | Công tyTNHH du lịch An Tâm tour | Hà Nội | Tuyển dụng và hỗ trợ sinh viên thực tập | 2014 | |
| 3 | Công ty cổ phần du lịch Hùng Vương | Hà Nội | Gửi sinh viên thực tập | 2015 | |
| 4 | Công ty TNHH Tre Việt | Bắc Giang | Gửi sinh viên thực tập | 2016 | |
| 5 | Công ty TNHH Lead Travel |
Hà Nội | Gửi sinh viên thực tập | 2016 |
Nguồn: Khoa Du lịch và Ngoại ngữ
Trong những năm qua khoa Du lịch và Ngoại ngữ cũng đã có mối quan hệ với một số doanh nghiệp nhưng chưa thực sự hiệu quả.
Thứ nhất, Giữa nhà trường và các doanh nghiệp du lịch chưa có các kế hoạch rõ ràng, cụ thể, chi tiết và chiến lược dài hạn cho từng nội dung hợp tác cụ thể. Mỗi năm học, cơ sở đào tạo sẽ gửi sinh viên thực tập, trải nghiệm vào thời gian nào, số lượng bao nhiêu …cần làm rõ. Về phía các doanh nghiệp du lịch cũng cần phải cung cấp cho nhà trường biết năm nay doanh nghiệp du lịch định tuyển bao nhiêu lao động?thuộc các chuyên ngành nào?Nếu không có những kế hoạch hợp tác cụ thể như vậy mối quan hệ giữa doanh nghiệp và nhà trường không thể đạt được kết quả như mong muốn và có được sự hợp tác lâu dài và mang tính chiến lược được.
Thứ hai, Mối quan hệ giữa nhà trường và doanh nghiệp du lịch đa số mới chỉ tập trung vào việc cơ sở đào tạo gửi sinh viên tới doanh nghiệp thực tập, tuyển nhân viên giúp doanh nghiệp, mời chuyên gia trao đổi với sinh viên những chuyên đề ngắn, mời tham gia hội thảo, cộng tác viết đề tài, giáo trình…Doanh nghiệp du lịch chưa được tham gia vào quá trình đào tạo của nhà trường với tư cách là người sử dụng sản phẩm đào tạo, người đưa ra các tiêu chí tuyển dụng và những yêu cầu về chuyên môn nghiệp vụ, kỹ năng nghề và thái độ của người được tuyển dụng.
Thứ ba, Mối quan hệ giữa cơ sở đào tạo và doanh nghiệp du lịch hiện nay vẫn chưa được rõ ràng cụ thể về mặt lợi ích giữa các bên tham gia, cho nên đa số các doanh nghiệp kết hợp với cơ sở đào tạo còn mang tính chất tình cảm, mối quan hệ cá nhân và còn mang tính hình thức.
Thứ tư, Sự phối kết hợp giữa nhà trường và doanh nghiệp trong công tác tư vấn nghề nghiệp cho sinh viên và tiếp nhận sinh viên sau khi ra trường còn hạn chế, Cơ sở đào tạo chưa biết được thực trạng của các doanh nghiệp du lịch hiện nay cần tuyển số lượng nhân viên cụ thể là bao nhiêu, yêu cầu trình độ chuyên môn nghiệp vụ và trình độ ngoại ngữ, vi tính như thế nào…và thống kê những sinh viên đào tạo có việc làm, có vị trí cao trong các doanh nghiệp du lịch và những sinh viên không có việc làm hoặc chuyển sang các ngành học khác thì giải quyết thế nào…Còn về phía doanh nghiệp du lịch chỉ tuyển chọn những sinh viên có tố chất nghề, khả năng ngoại ngữ, hình thức tốt, sau đó đào tạo lại theo hướng của doanh nghiệp cần.
4. Đề xuất một số giải pháp tăng cường mối quan hệ giữa nhà trường và doanh nghiệp du lịch
3.2.1. Hợp tác với doanh nghiệp để xây dựng và điều chỉnh chương trình đào tạo
Đối với Nhà trường: Nhà trường tổ chức các cuộc hội thảo để xây dựng mục tiêu, nội chương trình đào tạo cho các khóa học. Thành phần tham dự bao gồm: đại diện của nhà trường, đại diện của doanh nghiệp, đại diện sinh viên, cơ quan quản lý đào tạo cấp trên. Căn cứ vào chương trình khung cùng thảo luận, đóng góp ý kiến điều chỉnh nội dung chương trình, giáo trình đào tạo phù hợp với yêu cầu thựcngành hướng dẫn viên du lịch. Tận dụng tối đa 20 - 30% modul tự chọn trong khung chương trình cho phép của Bộ Văn hóa Thể thao và Du lichh để điều chỉnh chương trình đào tạo phù hợp với yêu cầu của doanh nghiệp, tăng cường mối quan hệ mật thiết hỗ trợ giữa nhà trường và doanh nghiệp
Thứ nhất, Giữa nhà trường và các doanh nghiệp du lịch chưa có các kế hoạch rõ ràng, cụ thể, chi tiết và chiến lược dài hạn cho từng nội dung hợp tác cụ thể. Mỗi năm học, cơ sở đào tạo sẽ gửi sinh viên thực tập, trải nghiệm vào thời gian nào, số lượng bao nhiêu …cần làm rõ. Về phía các doanh nghiệp du lịch cũng cần phải cung cấp cho nhà trường biết năm nay doanh nghiệp du lịch định tuyển bao nhiêu lao động?thuộc các chuyên ngành nào?Nếu không có những kế hoạch hợp tác cụ thể như vậy mối quan hệ giữa doanh nghiệp và nhà trường không thể đạt được kết quả như mong muốn và có được sự hợp tác lâu dài và mang tính chiến lược được.
Thứ hai, Mối quan hệ giữa nhà trường và doanh nghiệp du lịch đa số mới chỉ tập trung vào việc cơ sở đào tạo gửi sinh viên tới doanh nghiệp thực tập, tuyển nhân viên giúp doanh nghiệp, mời chuyên gia trao đổi với sinh viên những chuyên đề ngắn, mời tham gia hội thảo, cộng tác viết đề tài, giáo trình…Doanh nghiệp du lịch chưa được tham gia vào quá trình đào tạo của nhà trường với tư cách là người sử dụng sản phẩm đào tạo, người đưa ra các tiêu chí tuyển dụng và những yêu cầu về chuyên môn nghiệp vụ, kỹ năng nghề và thái độ của người được tuyển dụng.
Thứ ba, Mối quan hệ giữa cơ sở đào tạo và doanh nghiệp du lịch hiện nay vẫn chưa được rõ ràng cụ thể về mặt lợi ích giữa các bên tham gia, cho nên đa số các doanh nghiệp kết hợp với cơ sở đào tạo còn mang tính chất tình cảm, mối quan hệ cá nhân và còn mang tính hình thức.
Thứ tư, Sự phối kết hợp giữa nhà trường và doanh nghiệp trong công tác tư vấn nghề nghiệp cho sinh viên và tiếp nhận sinh viên sau khi ra trường còn hạn chế, Cơ sở đào tạo chưa biết được thực trạng của các doanh nghiệp du lịch hiện nay cần tuyển số lượng nhân viên cụ thể là bao nhiêu, yêu cầu trình độ chuyên môn nghiệp vụ và trình độ ngoại ngữ, vi tính như thế nào…và thống kê những sinh viên đào tạo có việc làm, có vị trí cao trong các doanh nghiệp du lịch và những sinh viên không có việc làm hoặc chuyển sang các ngành học khác thì giải quyết thế nào…Còn về phía doanh nghiệp du lịch chỉ tuyển chọn những sinh viên có tố chất nghề, khả năng ngoại ngữ, hình thức tốt, sau đó đào tạo lại theo hướng của doanh nghiệp cần.
4. Đề xuất một số giải pháp tăng cường mối quan hệ giữa nhà trường và doanh nghiệp du lịch
3.2.1. Hợp tác với doanh nghiệp để xây dựng và điều chỉnh chương trình đào tạo
Đối với Nhà trường: Nhà trường tổ chức các cuộc hội thảo để xây dựng mục tiêu, nội chương trình đào tạo cho các khóa học. Thành phần tham dự bao gồm: đại diện của nhà trường, đại diện của doanh nghiệp, đại diện sinh viên, cơ quan quản lý đào tạo cấp trên. Căn cứ vào chương trình khung cùng thảo luận, đóng góp ý kiến điều chỉnh nội dung chương trình, giáo trình đào tạo phù hợp với yêu cầu thựcngành hướng dẫn viên du lịch. Tận dụng tối đa 20 - 30% modul tự chọn trong khung chương trình cho phép của Bộ Văn hóa Thể thao và Du lichh để điều chỉnh chương trình đào tạo phù hợp với yêu cầu của doanh nghiệp, tăng cường mối quan hệ mật thiết hỗ trợ giữa nhà trường và doanh nghiệp
Đối với doanh nghiệp:Trên cơ sở thực tế sản xuất và hướng phát triển của doanh nghiệp mình, qua các cuộc hội thảo doanh nghiệp đóng góp cho nhà trường các ý kiến về yêu cầu kiến thức, kỹ năng, thái độ, năng lực, tác phong công nghiệp, kinh nghiệm làm việc mà sau khi tốt nghiệp người học nghề phải đạt được. Từ đó, người học nghề thông qua đào tạo sẽ đáp ứng tốt hơn yêu cầu công việc về trình độ chuyên môn, tay nghề, kinh nghiệm, tác phong công nghiệp trong công việc.
3.2.2. Hợp tác với doanh nghiệp tiếp nhận sinh viên thực tập và giao lưu thực tế
Nhà trường cần tăng cường cho sinh viên tiếp cận tham quan thực tế và thực tập tại các doanh nghiệp du lịch từ những năm đầu tiên đang được đào tạo trong nhà trường. Điều này sẽ giúp sinh viên hình thành nên thái độ tốt với nghề và ý thức hơn trong việc học tập tại trường. Thực tế cho thấy trong những năm gần đây, nhiều cơ sở đào tạo đã bắt đầu quan tâm nhiều đến hình thức này.Tuy nhiên phương thức này vẫn còn mang tính hính thức nên hiệu quả mang lại chưa cao.
Tọa đàm giao lưu trao đổi kinh nghiệm: Nhà trường sẽ tổ chức các buổi ngoại khóa, mời các nhà doanh nghiệp về giao lưu, định hướng nghề nghiệp và trao đổi kinh nghiệm với sinh viên. Thực tế cho thấy sinh viên đánh giá rất cao hoạt động này. Những đánh giá, những lời khuyên của các nhà kinh doanh có tác động giáo dục rất rõ rệt đối với sinh viên. Nhưng doanh nhân thành đạt thực sự là những mẫu người mà sinh viên mơ ước và phấn đấu noi theo.
Tham quan thực tế, Nhà trường sẽ tổ chức cho sinh viên tham gia trải nghiệm thực tế tại các doanh nghiệp du lịch để hiểu thêm về mô hình hoạt động kinh doanh.
Thực tập nghề nghiệp tại doanh nghiệp. Nhà trường sẽ gửi sinh viên theo số lượng đăng ký đi thực tập tại doanh nghiệp du lịch Thời gian thực tập có thể chia thành hai đợt vào năm ba và năm cuối. Thời gian thực tập cho mỗi đợt kéo dài khoảng 3 tháng. Trong giai đoạn này, sinh viên sẽ được doanh nghiệp đào tạo trực tiếp tại đơn vị. Theo khảo sát, thời điểm doanh nghiệp cần nhiều sinh viên là từ tháng 12 đến tháng 3 và từ tháng 6 đến tháng 8. Để thuận lợi cho việc tiếp nhận số lượng lớn sinh viên thực tập., nhà trường cần thiết kế chương trình thực tập rơi vào khoảng thời gian của các tháng trên. Đồng thời doanh nghiệp nên trả công cơ bản cho những sinh viên làm việc để tạo động lực cho các em làm tốt hơn.
Xem xét tuyển dụng sinh viên sau khi kết thúc thực tập. Doanh nghiệp cần có chính sách ưu tiên tiếp nhận sinh viên sau khi kết thúc thực tập vào làm việc chính thức tại doanh nghiệp mà không cần thêm thời gian thử việc.
Tọa đàm giao lưu trao đổi kinh nghiệm: Nhà trường sẽ tổ chức các buổi ngoại khóa, mời các nhà doanh nghiệp về giao lưu, định hướng nghề nghiệp và trao đổi kinh nghiệm với sinh viên. Thực tế cho thấy sinh viên đánh giá rất cao hoạt động này. Những đánh giá, những lời khuyên của các nhà kinh doanh có tác động giáo dục rất rõ rệt đối với sinh viên. Nhưng doanh nhân thành đạt thực sự là những mẫu người mà sinh viên mơ ước và phấn đấu noi theo.
Tham quan thực tế, Nhà trường sẽ tổ chức cho sinh viên tham gia trải nghiệm thực tế tại các doanh nghiệp du lịch để hiểu thêm về mô hình hoạt động kinh doanh.
Thực tập nghề nghiệp tại doanh nghiệp. Nhà trường sẽ gửi sinh viên theo số lượng đăng ký đi thực tập tại doanh nghiệp du lịch Thời gian thực tập có thể chia thành hai đợt vào năm ba và năm cuối. Thời gian thực tập cho mỗi đợt kéo dài khoảng 3 tháng. Trong giai đoạn này, sinh viên sẽ được doanh nghiệp đào tạo trực tiếp tại đơn vị. Theo khảo sát, thời điểm doanh nghiệp cần nhiều sinh viên là từ tháng 12 đến tháng 3 và từ tháng 6 đến tháng 8. Để thuận lợi cho việc tiếp nhận số lượng lớn sinh viên thực tập., nhà trường cần thiết kế chương trình thực tập rơi vào khoảng thời gian của các tháng trên. Đồng thời doanh nghiệp nên trả công cơ bản cho những sinh viên làm việc để tạo động lực cho các em làm tốt hơn.
Xem xét tuyển dụng sinh viên sau khi kết thúc thực tập. Doanh nghiệp cần có chính sách ưu tiên tiếp nhận sinh viên sau khi kết thúc thực tập vào làm việc chính thức tại doanh nghiệp mà không cần thêm thời gian thử việc.
3.2.3. Hợp tác với doanh nghiệp tham gia giảng dạy và đánh giá sinh viên.
Nhà trường có thể mời các doanh nghiệp cũng tham gia giảng dạy với giảng viên một số học phần chuyên ngành hoặc một số chuyên đề. Thực tế cho thấy, những nhà quản lý doanh nghiệp hoàn toàn có thể trở thành những cộng tác viên tin cậy và có chất lượng cho các cơ sở đào tạo. Ngoài ra, các doanh nghiệp có thể tham gia vào hôi đồng chấm khóa luận tốt nghiệp, cùng với giảng viên đánh giá kết thực tập của sinh viên. Điều này sẽ giúp kết quả đánh giá trung thực và chính xác hơn.
3.2.4 Thành lập bộ phận quan hệ doanh nghiệp
Tìm hiểu thị trường lao động và nắm bắt nhanh chóng các thông tin về nhu cầu của doanh nghiệp, thị trường lao động và khả năng hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp. Thu thập, đánh giá, cung cấp thông tin về nhu cầu của doanh nghiệp và thực trạng của đào tạo nghành hướng dẫn viên du lịch so với nhu cầu xã hội để phục vụ công tác dự báo, xây dựng kế hoạch đào tạo nhằm đáp ứng nhu cầu xã hội.
Cung cấp cho các doanh nghiệp về thông tin ngành nghề đào tạo, chương trình đào tạo, và các vấn đề liên quan đến khả năng đáp ứng của nhà trường với nhu cầu của doanh nghiệp, thu hút sự quan tâm và đóng góp của doanh nghiệp.
Cung cấp cho người học nghề có thông tin chính xác về các ngành nghề đào tạo, giúp sinh viên có những lựa chọn đúng những nghề cần học và tìm kiếm việc làm.
Về nội dung, đẩy mạnh trao đổi thông tin giữa nhà trường và doanh nghiệp về đào tạo và sử dụng nhân lực. Thường xuyên tổ chức các buổi hội thảo trao đổi thông tin liên kết, các hội nghị việc làm với sự tham gia của đại diện các doanh nghiệp và sinh viên của nhà trường. Qua đó, nhà trường đánh giá lại tình hình nhiệm vụ công tác khai thác và xử lý thông tin về nhu cầu của doanh nghiệp, của thị trường lao động.
Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng và đào tạo cho bộ phận chuyên trách để khai thác và xử lý các thông tin về nhu cầu của doanh nghiệp.Tăng cường công tác quản lí, phát huy vai trò của bộ phận này. Xây dựng các tiêu chí cụ thể để đánh giá, kiểm tra chất lượng và hiệu quả của bộ phân chuyên trách nhằm điều chỉnh kịp thời và có biện pháp để bộ phận này đạt được hiệu quả cao hơn.
Cung cấp cho các doanh nghiệp về thông tin ngành nghề đào tạo, chương trình đào tạo, và các vấn đề liên quan đến khả năng đáp ứng của nhà trường với nhu cầu của doanh nghiệp, thu hút sự quan tâm và đóng góp của doanh nghiệp.
Cung cấp cho người học nghề có thông tin chính xác về các ngành nghề đào tạo, giúp sinh viên có những lựa chọn đúng những nghề cần học và tìm kiếm việc làm.
Về nội dung, đẩy mạnh trao đổi thông tin giữa nhà trường và doanh nghiệp về đào tạo và sử dụng nhân lực. Thường xuyên tổ chức các buổi hội thảo trao đổi thông tin liên kết, các hội nghị việc làm với sự tham gia của đại diện các doanh nghiệp và sinh viên của nhà trường. Qua đó, nhà trường đánh giá lại tình hình nhiệm vụ công tác khai thác và xử lý thông tin về nhu cầu của doanh nghiệp, của thị trường lao động.
Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng và đào tạo cho bộ phận chuyên trách để khai thác và xử lý các thông tin về nhu cầu của doanh nghiệp.Tăng cường công tác quản lí, phát huy vai trò của bộ phận này. Xây dựng các tiêu chí cụ thể để đánh giá, kiểm tra chất lượng và hiệu quả của bộ phân chuyên trách nhằm điều chỉnh kịp thời và có biện pháp để bộ phận này đạt được hiệu quả cao hơn.
3.2.5. Tăng cường và phát triển mối liên kết “3 nhà”
Nhà nước: Xây dựng định hướng đúng, tăng cường năng lực hoạch định chính sách, hình thành khung pháp lý và cơ chế cho phát triển nhân lực chất lượng cao phục vụ ngành du lịch. Đồng thời, chú trọng đến việc đảm bảo sự liên kết chặt chẽ giữa cơ quan quản lý Nhà nước, cơ sở Nhà nước Phát triển bền vững nhân lực chất lượng cao Nhà trường Nhà doanh nghiệp đào tạo (Nhà trường) và doanh nghiệp kinh doanh du lịch (Nhà doanh nghiệp) trong đào tạo, bồi dưỡng và sử dụng nhân lực chất lượng cao cho ngành Du lịch.
Nhà trường: - Không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn và phát triển chuyên sâu đối với đội ngũ giảng viên thông qua đào tạo mới, đào tạo lại và bồi dưỡng, trau dồi kinh nghiệm và thực tế đặc biệt là về lĩnh vực du lịch mà họ đang đảm trách dưới mọi hình thức trong nước cũng như nước ngoài. Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ cho việc giảng dạy, thực hành, thực tập của sinh viên ngành du lịch tránh tình trạng học “chay” làm “mặn” như hiện nay.
Doanh nghiệp du lịch: - Cần xây dựng cơ chế lương, thưởng linh hoạt để thu hút, giữ chân và phát huy vai trò nhân lực chất lượng cao làm việc tại doanh nghiệp. Chú trọng công tác đào tạo và đào tạo lại thông qua việc tổ chức các lớp tập huấn ngắn hạn (cử cán bộ đi học hoặc mời chuyên gia đầu ngành trong lĩnh vực du lịch) để không ngừng nâng cao chất lượng đội ngũ nhân lực chất lượng cao tại doanh nghiệp. Có chính sách thích hợp nhằm tạo môi trường học tập thực tế cho sinh viên của các cơ sở đào tạo (đại học, cao đẳng) về du lịch trên địa bàn cũng như tích cực trong việc hợp tác với các cơ sở đào tạo nhằm hỗ trợ, tài trợ cho một số dự án đào tạo phát triển nhân lực du lịch tại cơ sở đào tạo
5. Kết luận
Trong thời đại nền kinh tế thị trường ngày một phát triển, mối quan hệ gắn kết giữa nhà trường với doanh nghiệp là rất quan trọng xuất phát từ yêu cầu khách quan đòi hỏi phải tạo ra một nguồn nhân lực đảm bảo về trình độ cung cấp cho sự phát triển của ngành du lịch hiện nay. Có thể khẳng định rằng mối gắn kết bền vững giữa nhà trường và doanh nghiệp có vị trí đặc biệt quan trọng đảm bảo nâng cao chất lượng đào tạo cuả nhà trường, đồng thời là nguồn nhân lực chất lượng cao trong đầu vào của các doanh nghiệp. Vì vậy trong tương lai và nhiệm vụ trước mắt xây dựng mối quan hệ giữa nhà trường và doanh nghiệp trong đào tạo nguôn nhân lực chất lượng cao cho ngành du lịch là yêu cầu cấp bách và là nhiệm vụ bắt buộc đặt ra đối với toàn ngành du lịch.
Nhà trường: - Không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn và phát triển chuyên sâu đối với đội ngũ giảng viên thông qua đào tạo mới, đào tạo lại và bồi dưỡng, trau dồi kinh nghiệm và thực tế đặc biệt là về lĩnh vực du lịch mà họ đang đảm trách dưới mọi hình thức trong nước cũng như nước ngoài. Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ cho việc giảng dạy, thực hành, thực tập của sinh viên ngành du lịch tránh tình trạng học “chay” làm “mặn” như hiện nay.
Doanh nghiệp du lịch: - Cần xây dựng cơ chế lương, thưởng linh hoạt để thu hút, giữ chân và phát huy vai trò nhân lực chất lượng cao làm việc tại doanh nghiệp. Chú trọng công tác đào tạo và đào tạo lại thông qua việc tổ chức các lớp tập huấn ngắn hạn (cử cán bộ đi học hoặc mời chuyên gia đầu ngành trong lĩnh vực du lịch) để không ngừng nâng cao chất lượng đội ngũ nhân lực chất lượng cao tại doanh nghiệp. Có chính sách thích hợp nhằm tạo môi trường học tập thực tế cho sinh viên của các cơ sở đào tạo (đại học, cao đẳng) về du lịch trên địa bàn cũng như tích cực trong việc hợp tác với các cơ sở đào tạo nhằm hỗ trợ, tài trợ cho một số dự án đào tạo phát triển nhân lực du lịch tại cơ sở đào tạo
5. Kết luận
Trong thời đại nền kinh tế thị trường ngày một phát triển, mối quan hệ gắn kết giữa nhà trường với doanh nghiệp là rất quan trọng xuất phát từ yêu cầu khách quan đòi hỏi phải tạo ra một nguồn nhân lực đảm bảo về trình độ cung cấp cho sự phát triển của ngành du lịch hiện nay. Có thể khẳng định rằng mối gắn kết bền vững giữa nhà trường và doanh nghiệp có vị trí đặc biệt quan trọng đảm bảo nâng cao chất lượng đào tạo cuả nhà trường, đồng thời là nguồn nhân lực chất lượng cao trong đầu vào của các doanh nghiệp. Vì vậy trong tương lai và nhiệm vụ trước mắt xây dựng mối quan hệ giữa nhà trường và doanh nghiệp trong đào tạo nguôn nhân lực chất lượng cao cho ngành du lịch là yêu cầu cấp bách và là nhiệm vụ bắt buộc đặt ra đối với toàn ngành du lịch.
Tài liệu tham khảo
[1]. Trịnh Thị Mai Hoa, Liên kết đào tạo giữa nhà trường đại học và doanh nghiệp ở Việt Nam, Tạp chí Khoa học ĐHQGHN.
[2]. TS. Nguyễn Đình Luận, Sự gắn kết giữa nhà trường và doanh nghiệp trong đào tạo nguồn nhân lực phục vụ phát triển kinh tế - xã hội ở Việt Nam:Thực trạng và khuyến nghị, Tạp chí Phát triển và Hội nhập, Số 22
[3]. Giải pháp phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành Du lịch, trang http://www.ncseif.gov.vn
[4] . Quy hoạch phát triển nguồn nhân lực ngành du lịch giai đoạn 2011 – 2020, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch
[2]. TS. Nguyễn Đình Luận, Sự gắn kết giữa nhà trường và doanh nghiệp trong đào tạo nguồn nhân lực phục vụ phát triển kinh tế - xã hội ở Việt Nam:Thực trạng và khuyến nghị, Tạp chí Phát triển và Hội nhập, Số 22
[3]. Giải pháp phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành Du lịch, trang http://www.ncseif.gov.vn
[4] . Quy hoạch phát triển nguồn nhân lực ngành du lịch giai đoạn 2011 – 2020, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch